Yon ti koudèy sou kilti Aysyen an

      Kilti Se sa ki idantifye yon moun ak yon lòt. Mantalite, fason yo panse, aji, kouman yo wè vi a tout sa anglobe kilti yon pèp. Malgre melany, diferan tandans yon lòt nasyon kapab pote yon peyi an jeneral rete soude ak resin li.
      Pale sou kilti an nou fè yon koudèy sou lakou lakay. Ayiti se yon teritwa ki sitiye nan rantre gòlf meksik la. Li mezire 27.000 km2. Lang nou pale se kreyòl. Dapre dènye resansman yo te fè a yo estime popilasyon Ayisyen an egal a 8,2.000.000 abitan. Nou pataje fwontyè ak repiblik Dominiken ki li tou evalywe Ayisyen ki ape viv lakay yo a 2,7.000.000. An tou genyen anviwon 15.000.000 Ayisyen nan tout monn lan. Pla nasyonal nou, an nou di byen manje pi fò Ayisyen renmen se diri blan sòs pwa legim. Nou genyen yon Prezidan, yon premye minis ki fòme yon kabinè ministeryèl. Genyen tou yon chanm Depite, Senatè, Komès ak lòt enstans ki okipe zafè entèn ak ekstèn peyi a. majorite popilasyon ayisyen an se moun nwa sof yon ti gwoup moun privilejye ki genyen po yo wouy. Pèp la jwenn rasin li nan blòk afrik la nan peyi tankou Kongo, Benen elatriye.

      Men an reyalite tout peyi sou la tè genyen preske dè fwa tout sa nou site la yo. Ki sa ki diferansye kilti Ayisyen an ak lò sosyete? Jiskan 1950 Ayisyen te genyen yon fason yo te konnen abiye. Karabela, chapo pay, sandal ak valiz an kwyi. Yo di vodou fè pati kilti Ayisyen an tou. Vodou se yon rit mistik kote yo entèpele espri lè yo ape fè seremoni. Nou jwe konpa e fondatè ritm sa te rele Nemours Jean-Baptiste. Espò nou plis pratike se foutbòl.

      An nou wè tandans pèp la ki jan yon Ayisyen wè vi an. Mizè jwe yo faktè detèminan nan vi kotidyen nou. Yon kriz politik depi 2 syèk ki pa janmen fini, yon lit ki mete tout klas peyi a do za do ki koz jou apre jou vi an ape vini pi chè. Espwa tout Ayisyen se wè yon jou yon gouvènman ki monte ki kapab retire peyi a nan sa li ye jodi a.

      Si nou ta pran pou nou fè detay sou chak ti pwen ki ape pase nan sosyete sa nou te ape ekri yon bibliyotèk men, menm la ankò nou pa kwè nou te ape janmen dekri kilti ayisyen an lè nou konnen kilti se yon bagay inik ki idantifye nou kòm pèp.

      Globalizasyon, mache modèn lan kapab afekte e menm touye yon ras. Ti sa nou rete ki pi zou mwen orijinal lakay nou tankou RARA ki sa leta Ayisyen konte fè pou konsève yo? Ki lès kiltiralis ki pare pou ansenye jenerasyon ki ape monte a valè patrimwan nou yo? Se vre nou bezwen manje, travay, sekirite tout sa. Men lè yon moun pa idantifye sa ki rann li inik, li eseye konpare tèt li ak nenpòt lò e menm tante pase pou sa li pa ye. Jodi a fas a defi mache entènasyonal la reprezante nan zafè lakay nou, nou ta dwe fè yon efò anplis pou pwopaje nou an tan ke pèp. Espere nouvo gouvènman sa fè yon jan pou epepiye kilti Ayisyen an pi lwen jak jou.